Politie krijgt steeds meer meldingen van aantreffen explosieven

Bommen en granaten

Door Liesbeth Spaansen

ACHTERHOEK - Hans de Voer is wijkagent van de voormalige gemeente Steenderen. Daarnaast is hij explosieven verkenner. “Na het ontdekken van een explosief waarschuwt de politieteamleider van dienst een explosieven verkenner en vraagt om te gaan kijken. Ik werk in Achterhoek-West: Montferland, Oude IJsselstreek, Doetinchem en Bronckhorst, soms in Achterhoek-Oost: Winterswijk, Aalten, Oost Gelre en Berkelland, of Zutphen en Lochem. We hebben een appgroep, dus het is snel duidelijk wie kan gaan. Het politiewerk naast het explosieven verkennen, maakt mijn werk afwisselend.”

Explosieven verkenner
Hans de Voer (Enschede, 1962) volgde de Middelbare Technische School en de zesjarige opleiding tot Marechaussee met bijbehorende motoropleiding. Hij solliciteerde bij de Rijkspolitie en kwam in district Apeldoorn te werken. “Toen er in 1986 een plek vrij kwam in Vorden, met standplaats Hengelo ben ik verhuisd.” Na opnieuw een motoropleiding, nu voor politie en een opleiding tot coördinator drugszaken volgde hij tot slot de opleiding tot explosieven verkenner. “Dat is bijna dertig jaar geleden.”

Naast zijn regio wordt Hans de Voer ook elders in Nederland ingezet. “Bijvoorbeeld tijdens koningsdag, of destijds toen toenmalig Koningin Beatrix naar Toldijk kwam voor het honderdjarig bestaan van Plattelands Jongeren Gelderland. Ik was bij de Nuclear Security Summit, (NSS), de Nucleaire Veiligheidstop in Den Haag in 2014. Op die dagen verken ik letterlijk de route en gebouwen erlangs op explosieven.”

Elke vijf jaar moeten de explosieven verkenners opnieuw een examen afleggen. Ook is er twee keer per jaar een oefening ergens in de regio, gecombineerd met een ontruiming. “Dan komen alle protocollen aan bod. De Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EODD) improviseert dan van alles. Het gaat ook piepen als het fout gaat, want ook dan is een geïmproviseerd explosief onveilig totdat de EODD het onschadelijk heeft gemaakt.”

Explosieven Opruimingsdienst Defensie
Het meest worden (brisant)granaten, onderdelen van explosieven, vliegtuigbommen en klein kaliber munitie gevonden. “Als dat wordt aangetroffen, wordt de teamleider gebeld, waarna een explosievenverkenner ter plaatse gaat en kijkt of het daadwerkelijk om een explosief gaat. Als dat zo is dan wordt de EODD in kennis gesteld om het onschadelijk te maken. In Aalten leek een voorwerp op een melkbus, maar bleek een explosief uit de Tweede Wereldoorlog te zijn. Daarvan worden er nog veel aangetroffen. Na de melding ben ik er heen gegaan. De EODD vraagt dan om kenmerken. Iets wat destijds uit een vliegtuig is gegooid om bijvoorbeeld een brug op te blazen, kan een vertraging hebben tot zes dagen. Toentertijd werden meerdere bommen gegooid, die steeds één dag na elkaar ontploften. Als dat zo is zal de EODD ook niets kunnen/mogen doen en is het wachten. Na zes dagen zullen ze overgaan tot ontruimen. De politie is dan altijd aanwezig om 300 meter van de omtrek af te zetten voor de veiligheid van omstanders.“

Bij Waarlo, nabij Zelhem is in de Tweede Wereldoorlog een vliegtuig neergestort. Het terrein werd een aantal jaren geleden afgegraven om het vliegtuig te bergen. “Er zouden acht 1000-ponders in zitten. Dan neemt defensie de leiding. Stel dat ze er wél zijn.” Er is over dit vliegtuig een lespakket gemaakt voor scholen.

“Een inwoner van Hengelo Gld. meldde bij burgemeester Calkoen een explosief die hij onschadelijk wilde hebben gemaakt, vanwege de bouw van zijn dochters huis. Het bleek een 1000-ponder te zijn, de omgeving werd afgezet. Op het Hengelse zand is die tot ontploffing gebracht. De krater was acht bij acht meter.”

Ook bij het baggeren voor de bouw van een tweede sluis in Eefde kwam een 1000-ponder bloot te liggen. “Het was hier duidelijk dat het om een explosief ging, gezien de dikte, diameter en lengte. De vraag was hoe laat deze uit het water was gehaald. Normaal gesproken vraag de EODD ook of het explosief is beroerd, bewogen en waar we hem tot ontploffing kunnen brengen.”

In Eefde was het dusdanig gevaarlijk dat ze meteen kwamen om het explosief op te halen. “Maar dat is ook als er een verdacht pakketje ligt, bijvoorbeeld in de trein. Dan komen ze na een melding met honden die wat sneller kunnen zoeken.” Ook bij wegwerkzaamheden, of een volcontinubedrijf als Aviko waar af en toe een explosief tussen de aardappelen wordt aangetroffen, komt de EODD direct. Is dit niet het geval moeten de explosieven wel veilig liggen. “Bijvoorbeeld aan de kant van een stuk land. Dan komen ze het binnen vijf dagen alsnog ophalen. Ze rijden een route door het hele land.”

De politie krijgt steeds meer meldingen van aantreffen explosieven. “Als je met antipantser graanaatjes van tien centimeter gaat knutselen, kun je je hand wel kwijtraken als die afgaat. Of neem het in elkaar gefrommeld vuurwerk. Verschillende rotjes bij elkaar tapen en een grotere lont eraan maken, vormt al een explosief en wordt ook als zodanig behandeld. Ze weten van die geknutselde dingen niet wat de uitwerking is. Het blijven explosieven, levensgevaarlijk!”

Elke gemeente heeft een locatie om gevonden explosieven veilig onschadelijk te maken door ontploffing. “De gemeenten Bronckhorst, Zutphen en Lochem hebben een gezamenlijke locatie: Het Grote Veld. De 1000-ponder van de sluiswerkzaamheden in Eefde werd daar ingegraven met een ontsteking eraan. Daar gaat een grote bak zand overheen en het wordt tot ontploffing gebracht. Na de ontploffing is er controle of deze echt onschadelijk is.”

De laatste oproepen zijn van begin september. “In Gendringen, 2 september, wilde een boer graag verder met bewerken van zijn akker. Dan gaan we er snel heen. Ook in Voorst was een melding en op 3 september in Vorden.”

Metaaldetectoren
“Meldingen over explosieven zijn er rond de 2000 per jaar”, besluit De Voer. “Maar omdat mensen tijdens de lockdown nergens naartoe mochten en met metaaldetectoren op pad gingen, werden veel meer explosieven gevonden. Sommigen namen die mee naar huis en pas later, als ze het toch niet vertrouwden, belden ze de politie.” Tijdens corona werden op jaarbasis 1000 meldingen méér gedaan.

Explosief melden: 0900-88 44