Slachtoffers mensenhandel en uitbuiting uitgelicht

Buitenexpositie ‘Open Je Ogen’ om bij stil te staan

DOETINCHEM – Op het Mark Tennantplantsoen in Doetinchem is tot 21 december de buitenexpositie ‘Open Je Ogen’ te zien. Dertig portretten en schrijnende verhalen van slachtoffers van mensenhandel triggeren de bezoeker en dragen bij aan bewustwording van de problematiek.

Door Josée Gruwel

Op initiatief van Stichting Open Mind en CoMensha, het nationaal Coördinatiecentrum tegen Mensenhandel, reist sinds 2016 de buitenexpositie ‘Open Je Ogen’ door het land. Aanleiding van de expositie is het dertigjarig bestaan van CoMensha in 2016. Op dertig trotters krijgen portretten een naam, is via een QR-code het bijbehorende, schrijnende verhaal te lezen van Abcilon, Brenda, Christian, Eric, Jack, Kim, Louise, Mario, Nina, Pink, Rose, Sam, Vu en Yang en zestien anderen die buiten hun wil - met dwang, geweld, misleiding, machtsmisbruik of misbruik van een kwetsbare positie - in de duistere wereld van mensenhandel en uitbuiting terechtkwamen. Via een QR-code op de trotters wordt tevens verwezen naar de plaatselijke hulpinstanties. De dertig staan symbool voor een wereldwijd probleem. Mede door hen worden ogen geopend, wordt de problematiek onder ogen gezien. In Gelderland lieten veertien gemeenten eerder deze expositie zien. Doetinchem is de laatste in de rij.

In het licht
Wethouder Jorik Huizinga opende de expositie woensdagavond 30 november met een druk op de knop, waardoor de bomen in het plantsoen verlicht werden en de trotters beter zichtbaar. Daarmee werd op een centrale, symbolische plek in de Doetinchemse samenleving, daar waar herinnerd en gevierd wordt, het thema uitgelicht en in het licht gezet. Huizinga gaf aan dat er ook in Doetinchem tientallen mensen per jaar worden uitgebuit. “Via de politie, GGD, Veilig Thuis worden ze zichtbaar gemaakt. Dat gaat gepaard met allerlei emoties.”

Carolien Grasdijk sprak namens de provincie Gelderland. “Het onderwerp lijkt exotisch, voor velen is het ver van hun bed. Maar ook in Doetinchem is er sprake van.” Ze maakte de situatie explicieter, memoreerde het verhaal van het Roemeense stel dat te maken kreeg met criminele uitbuiting, vast werd gehouden op een zolderkamer en uiteindelijk een motoragent aan de jas trok.” Grasdijk hield een pleidooi voor bewustwording van de problematiek en haalde aan dat de provincie de slachtoffers een warm hart toedraagt en acties onderneemt om hen te helpen, zoals het zorgen voor meer noodbedden.

CoMensha
Esther Ruesen, directeur van het Stadsmuseum Doetinchem, gaf als gespreksleider daarna het woord aan Frédérique Janssen, die sprak namens CoMensha, de organisatie die zich inzet voor de belangen en de rechten van slachtoffers. Ze gaf info over de werkzaamheden van de organisatie als het gaat om slachtoffers van loverboys, sexuele uitbuiting, arbeidsuitbuiting, criminele uitbuiting, zoals gedwongen bedelarij, zakkenrollen, diefstal, drugssmokkel en gedwongen orgaanverwijdering. “De organisatie werkt altijd vanuit het perspectief van de slachtoffers.”

Zelf slachtoffer
Lisa de Vries is een van de vrouwen wier portret staat op een trotter onder de naam Kim. Ze werd bij de opening aangekondigd als ervaringsdeskundige. “Een containerbegrip,” vertelde ze, “waar je weinig mee kunt. Als we mensen neerzetten als stereotypen, dan creëer je afstand, slachtoffers herkennen zich hierin niet.” Ze legde de nadruk op het luisteren naar elk slachtoffer apart, naar dat ene verhaal dat bijdraagt aan bewustwording.

“Als we mensen neerzetten als stereotypen, dan creëer je afstand, slachtoffers herkennen zich hierin niet.”

Op de vraag of er verschil is in het opsporen van jongens of meisjes, heeft De Vries een duidelijk antwoord: “Veel jongens zijn nog niet in beeld als het om uitbuiting gaat. Ze vinden het moeilijk om naar buiten te treden. Als jongen kom je dan niet stoer over.” De schaamte bij jongens is volgens haar nog groter dan bij meisjes. De Vries geeft een heldere boodschappen mee aan slachtoffers: “Denk niet dat het jouw schuld is.” En: “Praten kan je in veiligheid brengen.”