Barghs dialect in een buukske

’s-Heerenberg – “Hi-j kik zo däözelig” hoor je regelmatig in Berghse onderonsjes. Iedereen weet wat het betekent, maar vrijwel niemand weet waarom de vorm “kik” moet worden gebruikt. Daar is nu verandering in gekomen. De dialectwerkgroep van de Heemkundekring Bergh heeft namelijk gewerkt aan drie projecten die samen de taal van Bergh willen vastleggen: het grammaticaboekje, een online cursus en het digitale woordenboek.

Door Marlous Velthausz

Harry Derksen, de auteur van het boek ‘Grammatica van ’t Barghs’, en Antoon Berentsen, de adviseur en degene die de lay-out van het boek verzorgde, zijn er jaren mee bezig geweest om het Barghse dialect vast te leggen voor de Berghse bevolking.
Derksen, die 32 jaar leraar Duits aan een school in Arnhem is geweest, vertelt dat er nog geen boekje is waar de lokale dialecten in staan zoals het Barghs dialect: “Het nieuwe boek omvat 68 pagina’s en is uniek in Nederland. Van lokale dialecten bestaan nog maar weinig grammaticaoverzichten. Dit boek geeft een omvattend overzicht van alle woordsoorten en vergelijkt dat met het Standaardnederlands. Aanvullend daarop wordt het gebruik van klinkers en medeklinkers beschreven.”

Online cursus
De grammatica van ’t Barghs wordt begeleid door en tevens uitgebreid met een cursus Barghs. Die is vanaf heden te vinden op de website van de vereniging: www.heemkundekringbergh.nl/werkgroepen/dialect/cursus-barghs/
De dialectgroep van de Heemkundekring Bergh biedt mensen die kennis willen maken of meer willen doen met het Berghse dialect deze online cursus aan. De cursus bestaat uit vier onderdelen: uitspraak, luisteren en lezen, woordenschat en grammatica.
Bij het onderdeel uitspraak zijn de dialectwoorden via audiofunctie ook te horen. Een eindtoets sluit de cursus af. Alle oefeningen zijn voorzien van internetlinks, waarachter de juiste antwoorden te vinden zijn. Deze cursus is samengesteld door de ‘s-Heerenbergenaar Harry Derksen die zijn grote ervaring in het talenonderwijs nu toepast op zijn moedertaal.

Berghs woordenboek
Het derde onderdeel van het Berghs dialectpakket bestaat uit de digitale versie van het in 1982, door de Stokkumse journalist Henk Harmsen, samengestelde woordenboek ’n Trop Barghse Weurd. Dat woordenboek wordt door het erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers gedigitaliseerd om het te kunnen opnemen in de elektronische woordenbank van de Nederlandse Dialecten.
Het digitale woordenboek wordt daartoe door de dialectwerkgroep van de Heemkundekring Bergh zo bewerkt dat het een tweetalig woordenboek zal worden. Op Berghapedia.nl worden daarom zowel de vertaalrichting Berghs-Standaardnederlands als de omgekeerde richting opgenomen. De werkzaamheden daarvoor zijn nog niet afgerond.

Afgelopen week hebben alle 844 leden van de Heemkundekring Bergh het boek ‘Grammatica van ‘t Barghs’ ontvangen. Niet-leden kunnen het grammaticaboekje bestellen via dialect@heemkunde.nl en kost vijf euro. Derksen besluit in het correct Berghs: “De online cursus wudt gratis aangebaoje.”