José Rasing heeft een inspiratiehoekje in haar woning. Op tafel liggen drukproeven van het boek over winkels in Didam. Foto: Karin van der Velden

José Rasing heeft een inspiratiehoekje in haar woning. Op tafel liggen drukproeven van het boek over winkels in Didam. Foto: Karin van der Velden

De historie van Didamse winkels in woord en beeld

Economie

DIDAM - Dit najaar verschijnt een boek waarin de historie van Didamse winkels is beschreven. José Rasing maakt het boek in samenwerking met de Oudheidkundige Vereniging Didam (OVD). Het boek zal in zo’n 350 pagina’s de geschiedenis van de winkels vertellen en bevat ook algemene informatie over de verschillende branches en andere wetenswaardigheden.

Door Karin van der Velden

De leden van de OVD konden zich al inschrijven voor een exemplaar en nu al hebben dat er een paar honderd gedaan. Schrijfster José Rasing snapt het wel, winkels spreken tot de verbeelding. “Mensen vertellen me vaak dat ze als kind snoep haalden bij Jamin. Die winkel was van zussen van mijn oma en werd later door Frans Bolder, een broer van mijn moeder overgenomen.” Anton Bolder is ook een oom van José. Op de plek waar de snoepwinkel zat, kwam later zijn juwelierswinkel. Het boek staat vol met zulke verhalen. 

Het idee voor het boek ontstond toen José in 2018 hielp bij een tentoonstelling die de OVD organiseerde: ‘Winkeltjes van toen’ was een groot succes. “We hadden zoveel foto’s, krantenknipsels en spulletjes verzameld voor deze dag en ik vond het jammer dat dat maar voor één keer zou zijn. Ik kreeg van veel mensen de vraag of er geen boek kon komen. Toen ik dat aan de OVD voorstelde, waren ze meteen enthousiast. Ik heb veel hulp gehad van OVD-voorzitter Theo te Wil, hij weet veel van Didam en ook waar je informatie kunt vinden. Hij zoekt bijvoorbeeld in oude kadastrale leggers om ontbrekende informatie over panden te vinden. Theo kende nog winkeltjes die er nu niet meer zijn. Voor winkels in Loil kreeg ik hulp van Tom van Alst en voor Nieuw-Dijk van Jan Beursken.”

José had in het beginstadium een gesprek met oud-winkeliers, sommigen al hoogbejaard: “Dat was heel leuk, maar ik kreeg wel heel veel informatie. Toen ik thuis de opname afluisterde, hoorde ik nog weer nieuwe dingen. En er was tegenstrijdige informatie, dan moest ik wat speurwerk doen. Een advertentie met openingsdatum is bijvoorbeeld betrouwbaarder dan iemand die zegt dat opa in 1934 een winkel begon.”

Als lezer loop je mee
Het concept voor het boek was er niet ineens. Voordat de ideale opzet was gevonden, waren er een paar versies nodig. Uiteindelijk werd het een boek met brede bladzijden. Het eerste deel is een indeling per straat: “Ik heb in elke straat gekeken welke winkels er zaten. Als lezer loop je mee, van links naar rechts. En van elke winkel is dan de geschiedenis beschreven. Bijvoorbeeld van de hoedenwinkel, die werd gebouwd door Wolters Staarink, eerst overgenomen door de gezusters Moorman en later door Dora Bolder-Kleinpenning. De geschiedenis gaat terug tot ongeveer 1800. Daarvoor staan in de archieven geen beroepen vermeld. En dan nog is het af en toe lastig, want zowel een landbouwer, bakker als een winkelier kon brood verkopen. Voor 1957 waren er nog geen straatnamen, dan was een adres bijvoorbeeld A120. Didam was ingedeeld in de wijken A t/m F. Die nummering veranderde ook nog eens ongeveer om de tien jaar. A86 is in 1900 misschien wel een heel ander pand als in 1910. De geschiedenis gaat door tot 1978, toen Winkelcentrum De Ent werd gebouwd. De winkels die er toen al waren, hebben we tot nu toe gevolgd. De link naar het heden is als een kleine notitie op de pagina gepind.”

Rijk geïllustreerd
De pagina’s zijn rijk geïllustreerd met afbeeldingen. Foto’s van de panden, advertenties uit kranten en nieuwe foto’s van oude producten. Bij het snuffelen in oude kranten kwam José winkels tegen die ze nog niet kende. Veel winkels zijn bij de mensen nog steeds bekend, zoals de stoffenzaak Von der Haar en de schilderswinkel van Jan Balduk. Lambertus Welling (1763-1827) was de eerste winkelier die José kon vinden. Zijn winkel zat op de plek waar nu het Kruidvat gevestigd is. Niet bekend is wat hij verkocht. “Het is grappig dat heel wat nazaten later ook een winkel hadden. Ik kwam er zelfs achter dat hij een verre voorvader van mij is. En ik ontdekte dat er tussen winkeliers nog veel meer familiebanden waren dan ik al wist.”

Branches en producten
Het tweede deel gaat over de geschiedenis van branches en producten. José: “Neem bijvoorbeeld het vak meubelmaker. Vroeger ging je naar een timmerman en die maakte op bestelling een stoel voor je. Maar op een gegeven moment zorgde die timmerman voor een voorraad stoelen. Zo ging het bijvoorbeeld ook met de familie Wolf, die eerst in de Wilhelminastraat en later in de Spoorstraat een meubelwinkel had. We beschrijven hoe sommige branches uit het straatbeeld verdwenen. Vroeger had iedereen een hoed op. Nu zijn er landelijk nog maar een paar speciaalzaken, terwijl er in de hoogtijdagen vier hoedenwinkels in Didam zaten. Galanterieën werden cadeauwinkels. Winkels met religieuze artikelen, zoals heiligenbeelden en kruisjes voor boven de deur, zijn verdwenen.”

Voor de pagina’s die over 27 branches en producten gaan, heeft José samen met Henk Kuppens en haar dochter Harmke foto’s gemaakt. Nieuwe foto’s van oude spullen. Het was een hele klus voor alles er perfect op stond. Harmke doet kunstacademie in Enschede en zij doet de opmaak van het, waar ze ook weer veel van leert. Hans Hansen kijkt mee met de opmaak en Paul van Alst kijkt naar het totaalplaatje. Daar is José heel blij mee: “Hij ziet het als de ene winkel meer aandacht krijgt dan een ander of dat een pagina net wat anders is opgemaakt. Gerard Kuppens was zelf winkelier en leest vanuit dat oogpunt mee.”

Betalen en sparen
In het derde deel staan aspecten waarmee winkeliers te maken hebben. Winkeliersverenigingen bijvoorbeeld. De Didamse winkeliers verenigingen zich in 1906: Vereeniging van den Handeldrijvende Middenstand Sint Maarten. Betaalmethoden worden beschreven, van opschrijven in het winkelboekje tot contactloos pinnen. En er is een hoofdstuk over klantenbinding. De spaaracties, zoals zegeltjes, maar ook pins, sleutelhangers en zelfs sigarenbandjes met reclame van winkels.

Nu al inschrijven
Voorinschrijven voor het boek kan tot 1 juni per e-mail naar winkelsindidam@gmail.com. Het boek komt dit najaar uit. “Het is nog niet helemaal klaar en misschien komt er nog info bij van mensen die nog foto’s hebben liggen.”

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant