‘20 km naar de verloskundige kliniek’

DIDAM - Zwangere vrouwen moeten in Kenia soms twintig kilometer lopen naar de kliniek waar ze bevallen. Er zijn nauwelijks voorzieningen en er is geen gespecialiseerde hulp. Marloes van Vuuren uit Didam reisde af en gaf aan verpleegkundigen in drie klinieken training over problemen tijdens de bevalling.

Door Karin van der Velden

“In de Maasai Mara zijn geen gespecialiseerde verloskundigen die vrouwen tijdens de zwangerschap en bevalling begeleiden. Er werken alleen verpleegkundigen, die doen alles. In de grotere steden zijn wel ziekenhuizen, dat is vaak anderhalf tot twee uur rijden. En de meeste mensen hebben geen auto. Toen ik er was, werd een kindje geel en sloom. We hebben ons best gedaan om een ambulance bereid te vinden om naar het ziekenhuis te rijden, maar dat is niet gelukt. Uiteindelijk heeft de familie geld ingezameld en is de baby in een taxi naar het ziekenhuis gebracht.” 

Voorlichting
“Er zijn ook verhalen die niet goed aflopen. Ik hoorde over een meisje van negen dat zwanger werd. Zij en de baby zijn gestorven omdat ze niet op tijd in het ziekenhuis waren. Een meisje van die leeftijd kan niet op een natuurlijke manier bevallen. Het is schrijnend dat er nog zoveel jonge meisjes worden uitgehuwelijkt. Tachtig procent van de vrouwen wordt besneden. The Maa Trust, de organisatie waarvoor ik naar Kenia ging, geeft hierover voorlichting aan ouders en geeft seksuele voorlichting aan jongeren. Dan gaat het ook over uithuwelijken, verkrachtingen en besnijdenissen.”

Marloes is bijna vier jaar verloskundige in Doesburg, Dieren en Brummen. Sinds een jaar werkt ze ook als echoscopist. Een tante van haar vriend Niels gaat twee keer per jaar met The Maa Trust naar de Maasai Mara. Zij helpt inwoners om inkomsten te genereren met het maken van tassen en riemen van leer. Die worden met kraaltjes, ofwel beadwork, versierd en verkocht. “Ik heb gevraagd wat ik zou kunnen doen. Er bleek behoefte aan voorlichting en training aan verpleegkundigen over bepaalde onderwerpen: Wat te doen bij bloedverlies of een uitgezakte navelstreng en hoe te reanimeren. Ik ben er samen met een obstetrieverpleegkundige drie weken geweest.”

Voorbereiding
Tussen het plan om naar Kenia te gaan en de reis zelf zat een jaar. Tijd die Marloes gebruikte om voor te bereiden. Ze maakte een boekje met instructies en zamelde materialen in, zoals beademingsballonnen en doptones waarmee je de hartslag van een baby kunt horen. “We hebben de verpleegkundigen geleerd hoe ze een baby kunnen reanimeren. Dat deden ze met mond op mondbeademing. Verpleegkundigen hebben de keus tussen niets doen en een handeling waarbij je het risico loopt dat je te veel lucht in de longen van een baby blaast. Een beademingsballon heeft een overloopventiel, overtollige lucht kan zo ontsnappen. “

Er komen ongeveer dertig vrouwen per maand naar de kliniek om te bevallen. Verpleegkundigen hebben de basis aangeleerd en op zich verschilt dat niet met wat Marloes doet tijdens een thuisbevalling: “Wij zijn natuurlijk wel beter opgeleid, hebben meer materiaal tot onze beschikking en een ziekenhuis om de hoek. De verpleegkundigen namen heel graag van ons aan wat we vertelden. Wat je kunt doen zonder medicatie of apparatuur is natuurlijk beperkt. Een van de klinieken had wel een echoapparaat, maar dat werkte niet. Ze hadden ook geen echoscopist die de beelden kan analyseren. 

“Sommige klinieken worden gesubsidieerd door de overheid. Dan hebben ze wat meer medicatie, bijvoorbeeld tegen bloedverlies. Of een opvangtafel waar je een baby kunt behandelen. Als die er niet is, wordt de baby op een bed gelegd. In een kliniek waar ik was, beschikten ze over één infuuszak. De door de overheid gesubsidieerde klinieken hebben wel een kast vol.” In de klinieken werken ongeveer zes verpleegkundigen: “Er is dus weinig personeel, maar ze wilden wel heel graag leren. Dat vond ik heel positief om te zien.”

Borstvoeding
Bea, de obstetrieverpleegkundige, gaf vrouwen voorlichting over borstvoeding. “Vrouwen stoppen vaak binnen zes maanden, terwijl ze eigenlijk geen goed alternatief hebben. Bea leerde vrouwen hoe ze borstvoeding langer kunnen volhouden op een manier die niet pijnlijk is en zo dat de melkproductie op gang blijft. Vrouwen zijn bang dat ze niet genoeg hebben, maar dan moeten ze het kind vaker de borst aanbieden. Ze stoppen als ze opnieuw zwanger worden uit angst dat ze te vroeg bevallen, maar dat is een fabeltje.”

The Maa Trust
De organisatie The Maa Trust is midden op de savanne gevestigd. Hier is het hoofdkwartier en zijn de gebouwen waar het lederwerk en beadwork wordt gedaan. Een deel van de staf slaapt er en er is een guest house voor vrijwilligers en onderzoekers. Marloes: “Als ik de deur van de slaapkamer opendeed zag ik olifanten en giraffen. Tijdens mijn verblijf kwam een luipaard zelfs het terrein op. Die probeerde een aap te vangen uit een van de bomen vlakbij de keuken.”

Het liefst zou Marloes vaker gaan, maar reis- en verblijfkosten worden niet vergoed en als zelfstandige heeft ze geen inkomen als ze niet werkt. “Ik heb van dichtbij het goede werk van The Maa Trust meegemaakt. Alle middelen komen direct bij de bevolking terecht. Wie daarover meer wil weten moet maar eens op de website themaatrust.org kijken. Daar staan alle projecten op, maar ook hoe je kunt bijdragen.”