Illustratie: Marc Weikamp
Illustratie: Marc Weikamp

Theo Soontiëns reist hier al veertig jaar het theater vooruit en achterna

Maatschappij

ACHTERHOEK - In Boeren, Burgers en Buitenlui spreken we met inheems, import en idealist over hoe het leven in de Achterhoek is. We evalueren en fantaseren en Marc Weikamp zal illustreren, omdat de regio er is om te eren. Deze week een gesprek met Theo Soontiëns, hij is schrijver en theatermaker en het is zijn grote droom theater bereikbaar voor kinderen en jongeren te maken. Daarnaast reist hij als ‘De Theaterdokter’ door de streek om Achterhoek-breed onder de aandacht te brengen hoezeer het amateurtheater alhier een podium verdient.

Door Eva Schuurman

In lyrische zinnen, gezalfd met een zachte g van herkomst, tijdens bulderend lachen en omwegen keert Theo terug naar de kern. Ja, zo spreekt hij vanaf zijn zolder in Silvolde over wat hij allemaal kan overzien. Hij heeft in de Achterhoekse theaterwereld zijn sporen wel verdiend; veertig jaar en honderd theaterstukken verder kijkt hij heden ten dage uit op zijn eerste vaste inkomen; ‘AOW’. “Nog twintig maanden te gaan, wat een uitzicht. Maar pensioen is een luxe, het betekent namelijk niet dat je moet stoppen met werken.” Nee, er is geen enkele reden te stoppen wanneer je van binnen dat theaterhart blijvend hoort kloppen. “Waar je bent, moet je van betekenis zijn. Dan heb je recht daar te leven.” Aldus de Achterhoeker met Brabants bloed. “We waren thuis met acht kinderen. Waar mijn moeder het vandaan haalde, weet ik niet. Maar met carnaval zaten we allemaal in het kostuum.”

“Ik ben een bevlogen mens”, antwoordt Theo wanneer ik hem vraag naar wie hij is. En dat dat ook zoveel groter dan wat hij doet is. “Het leven mooier maken met theater, dat levert altijd meer energie op dan het kost. Als je doet wat je het liefste doet, dan is dat geen werk. En als je nooit werkt, dan gaat het altijd goed met je.” Aan de kant van oma Briels stroomde het artistieke bloed al: “Carel Briels maakte spektakels in stadions en sporthallen.” Het maakt dat Theo uit een nest van creatieve denkers komt. "We zijn geen volgers, we lopen liever onze eigen routes." Wie onafhankelijkheid als kompas heeft, bezit de richting voor elke oplossing.

‘Waar je bent, moet je van betekenis zijn. Dan heb je recht daar te leven’

Dat kompas brengt ons naar de Achterhoekse landkaart. “Je zult het niet geloven, maar op die kaart heb ik met mijn werkzaamheden al 75% van alle dorpen en kernen aangedaan.” Hij bracht het voor zijn nieuwe initiatief ‘De Theaterdokter’ in kaart. Het maakt dat zijn werk en leven onherroepelijk met de streek zijn verweven. “Maar stiekem ben ik slechts een voorbijganger; ik kom, zie, verbind en ben weer weg.” Terug die schrijfzolder op, tussen zijn muziek en spulletjes, op zijn uitvalsbasis, waar het in de winter overzichtelijk stoken is en waar de rust is van overzicht. Het overzicht van wat er op amateur-theatergebied allemaal in de Achterhoek gebeurt. “Er is zoveel dat niet gezien wordt binnen de podiumcultuur van de streek.” Het gaat Theo aan het hart, hij verbindt zich hier al jarenlang via de verhalen aan de mensen. En vanuit die connectie schreef hij zijn toneelstukken.

“Ik weet nog dat ik heel diep in de Achterhoek was, in buurtschap Kotten bij Winterswijk. Wanneer je daar geboren wordt, rijdt je vader - na het bezoek aan de Burgerlijke Stand - door naar de toneelvereniging; om je in te schrijven.” Theo presenteerde er een eerste toneelstuk op eigen initiatief, er waren veel stiltes en armen over elkaar. “Joa joa joa met je proatjes”, moeten ze hebben gedacht, vult Theo aan. “Dat voelde geen moment achterdochtig aan, het komt van eeuwen her dat men er gewoonweg voorzichtig is. Ik vind dat prachtig, het is een kostbare karaktertrek; die voorzichtigheid.” Inmiddels schreef Theo drie toneelstukken voor de Kottense toneelvereniging, ze zagen in stilte zijn kunnen aan en zijn tot luidkeels samenwerken overgegaan.

“Ik heb zoveel in de streek gedaan”, zegt hij enthousiast en zonder pochen. “Ik voel zoveel warmte voor de mensen, voor hun aard en de hartelijkheid die je al snel kunt vinden. Dat is me zeer dierbaar.” En dan dat landschap, hij spreekt er zo glooiend over als zijn zachte ‘g’ weerklinkt. “Ik rijd hier elke dag rond en besef dat mensen voor deze bomen, dit uitzicht en die lichtinval op vakantie komen naar het gebied waarin ik woon.” Het maakt de Achterhoek tevens het perfecte decor voor elk openluchtspel. “Zulke spelen vormen voor amateurverenigingen een prachtkans om zichzelf opnieuw uit te vinden. Het is altijd prachtig; een mooie locatie, goeie borrel, perfecte hamburgertent en vier avonden lang zeshonderd man.” In ’s Heerenberg leverde Theo wel twaalf scripts voor openluchtspelen af: “Het zijn de verhalen van de mensen en hun geschiedenis, ze leveren een eindeloze bron van inspiratie aan.” Theo laat die verhalen in zijn theatervertaling voor altijd bestaan.

Want ook in de Achterhoek, waar misschien niemand heel luidop naar zichzelf zoekt, is theater een middel om het leven te doorgronden; zodat je het betekenis kunt geven. “Je moet in de vingers krijgen waar je middenin zit, daarom spelen kinderen ‘schooltje’ na schooltijd, daarom zijn ze buitenshuis voorbeeldig en thuis niet te genieten; ze spelen een rol en hebben theater nodig om te bevatten waar ze de hele dag mee bezig zijn.” Het maakt het medium voor iedereen urgent. En jezelf tot kostbaar instrument.

Theo Soontiëns in je oren, zijn verhalen aan te horen, een kijkje in zijn dokterskoffer te nemen, waarin hij recepten en medicamenten bewaart voor hoe zonder drama theatraal te leven, de kennis van een allemansvriend die stiekem een einzelgänger is. Ja, dat is een belevenis. En een belevenis kun je bewaren, voor later en altijd. "Theater is een machtig middel en in de Achterhoek vind je het overal.”


Illustratie: Marc Weikamp 

8 keer 8erhoeks met Theo Soontiëns

Favoriete plek in de Achterhoek:
“Voor mij is dat ‘Het Schaftlokaal’ op het ‘DRU Industrieterrein’. Daar zit ik zo graag. Die locatie is er sowieso één om trots op te zijn, zeker als inwoner van de gemeente Oude-IJsselstreek. Zoiets moois, inspirerends en tintelends als het ‘DRU industrieterrein’ is er in Ulft en omgeving nooit geweest.”

Mooiste bedrijf/organisatie in de Achterhoek:
“’Mooiste’ is zo’n groot woord, maar ik word blij van een initiatief als ‘Vaye Musicaltheater’. In de afgelopen jaren heeft Elène Vaye, een theatraal multitalent uit Terborg, haar leven helemaal gericht op het opzetten van een plek waar kinderen en jongeren op hoog niveau kunnen leren zingen, dansen en acteren. Zonder dat veel mensen ervan weten is dat heel groot geworden.”

Mooiste gebouw in de Achterhoek:
“Het totaal gerestaureerde ‘Huis Landfort’ in Megchelen. Ongelooflijk prachtig gedaan. Mijn leven lang stond het daar maar vervallen te wezen en nu is het teruggebracht in zijn oude glorie en misschien nog wel grootser dan ooit. Zo prachtig om te zien ook hoe de Megchelse en Gendringse samenleving daaraan hebben bijgedragen. Het een bastion, je komt er niet zo gemakkelijk in. Daar moet je wat voor doen. (Betalen helpt.) En zo hoort het. Daar wint zo’n gebouw aan waarde bij. Daar wordt het mysterieus van. Gebouwen waar iedereen zomaar in kan, takelen alleen maar af.”

Meest inspirerende Achterhoeker:
“Laat ik iemand noemen die mij opvalt door de eerlijke en kwetsbare manier waarop zij haar omgeving weet te inspireren: ‘Nadine Stemerdink-Bongen’. Zij is een jonge melkveehouder, amper dertig jaar, en schrijft voor jonge boeren. In blogs en vlogs spreekt ze over de worstelingen van boeren. Ze interviewt ze en bevraagt ze over hun beweegredenen en ideeën. Eerlijker en oprechter dan zij kan een mens niet klinken.”

Favoriete Achterhoekse artiest/kunstenaar:
"’Ben Simmes’ natuurlijk! Dirigent van vele koren. Dirigenten worden niet meteen als kunstenaar gezien, maar dat is onterecht. Zeker in het geval van Ben. Een gedreven vakman. Hij kan een zwerm kraaien nog aan het zingen krijgen en weet al jaren een groep ‘Nachtegalen’ op zo’n hoog niveau te laten zingen; je krijg er een brok van in de keel als je ze hoort.”

Lekkerste Achterhoekse gerecht/drank:
“Kaas? Of maken ze dat niet in de Achterhoek? Drop? Van ‘Katja’. Bokbier uit Rha? De wijnen van Masselink? Moes? Ja, ik weet het! De worstenbroodjes van de familie Soontiëns. Die worden alleen gebakken rond de Kerstdagen. Niet te versmaden. Wie deze broodjes kent, plant rond die tijd een bezoek aan één van de broers. Je hebt keuze uit zes.”

Mooiste Achterhoekse lied:
“’De kearl in de storm’ van Jan Ottink en Dianne Marsman. Prachtige tekst, die zomaar over mij zou kunnen gaan. Gaat door mijn ziel. En die stemmen van Jan en Dianne passen zo prachtig samen. Daar kan ik goed een paar albums achter elkaar naar luisteren.”

Mooiste Achterhoekse uitdrukking:
“’Afsmeren. Potje smeer geven’. Zo mooi. Ik hoor het weinig meer, misschien onder kinderen nog wel. Maar het heeft zoveel dreiging in zich, terwijl je eigenlijk niet precies weet wat het betekent. Een westerling denkt aan pindakaas, wij denken: “Rennen!!” Het staat wel in de ‘Van Dale’, maar ik vind het echt Achterhoeks.”


Theo Soontiëns als ‘De Theaterdokter’. Foto: Lex Schellevis 

Bent u of kent u een goede kandidaat voor deze rubriek? Meld dit dan bij redactie@achterhoeknieuws.nl

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant