Partner Maria en kunstenares Berna Bonekamp in het atelier van Frans Venhorst, dat voor publiek wordt geopend. Foto: Roel Kleinpenning
Eerbetoon kunstenaar Frans Venhorst
VELDHUNTEN - Frans was Frans: creatief, eigenzinnig, kleurrijk, humoristisch, filosofisch, fantasierijk, veelzijdig, onconventioneel, gedreven, bescheiden, markant en Achterhoeks. Frans Venhorst stierf, na een kort ziekbed, op 2 november 2019 op 67-jarige leeftijd. Nu, na bijna drie jaar, komt er een Open Atelier in Veldhunten op initiatief van zijn partner Maria in samenwerking met kunstenaarscollectief BREEKijzer.
Door Marcel van Berkum
"Zie het als een afsluiting, een eerbetoon aan zijn persoon en aan zijn kunst", vertelt Maria, die tientallen jaren als vriendin en huisgenote de kunstenaar dagelijks van nabij heeft meegemaakt en warme herinneringen koestert. "Het einde naderde snel. Na de eerste verbijsterende diagnose heeft hij nog maar een maand geleefd. In zijn laatste dagen heeft hij dit gebeuren geregeld en nauwgezet uitgewerkt. 'Alles effen laoten zien', noemde hij het. Hij vroeg mij of ik het na zijn overlijden wilde organiseren en wie ik daarvoor kon benaderen." Dat waren enkele buren en leden van BREEKijzer en met name Berna Bonekamp. De bedoeling was om het ongeveer een jaar na zijn dood te houden, maar door de coronamaatregelen kon dat op dat moment niet doorgaan. Nu is de tijd rijp. Berna Bonekamp, kunstenares en lid van BREEKijzer was niet alleen een collega van Frans Venhorst. "Ik was een goede vriendin en kwam regelmatig even aan om zijn laatste werk te bekijken en bij te kletsen. Dan zat hij hier meestal in de tuin en was aan het schrijven over kunst en andere zaken, die hem intrigeerden." Maria heeft een kast vol met wel twintig notitieboekjes, waarin Frans zijn gedachten op papier heeft gezet.
Frans Venhorst ziet het licht in Ulft/Oer. In de jaren zestig en zeventig struint hij door de straten van zijn woonplaats als een paradijsvogel, op blote voeten, maar niet om op te vallen. De hippietijd geeft hem de vrijheid, die hem in zijn hele leven dierbaar was. Vrijheid in denken en doen. Hij volgt een opleiding als machinebankwerker en gaat ook als zodanig aan de slag, maar de arbeiderskiel knelt. Op zijn vijfendertigste komt een belangrijke wending in zijn leven en gaat hij studeren aan AKI ArtEZ Academie voor Art & Design in Enschede. Ruimtelijk werk is de richting waarin hij in 1992 afstudeert. Al tijdens zijn studie maakt hij spraakmakende creaties, zoals voor een vliegproject in samenwerking met de Universiteit Twente. "Het was een vliegtuig van rotan van wel 20 meter lang, dat hij hier in de tuin in mekaar heeft gezet. Toen het klaar moest het naar Enschede. Dat wilden we compleet in één keer transporteren. Al bij Varsseveld zijn we aangehouden en door de politie van de weg gehaald. Later hebben we het in delen vervoerd", vertelt Maria lachend.
Als geleerd machinebankwerker kon Frans niet alleen met penseel en palet overweg, maar tevens uitstekend met allerlei soorten gereedschap. Als modewoord is circulair de laatste jaren in zwang geraakt. Hergebruik van materialen was vanaf zijn studie de passie van de levenskunstenaar uit Veldhunten. Van gebruiksvoorwerpen, die een ander had afgedankt, inspireerde de vorm. Hij zag de mogelijkheden en gaf ze een tweede leven in de kunst. Door zagen, schuren, lijmen, lassen, boren, glassnijden, passen en meten kwamen zijn creaties tot stand. Het leidde tot verrassende constructies, zoals de houten fiets en de 'soft machine'. Kunstwerken, die regelmatig zijn geëxposeerd, veel bekijks trokken en publiciteit kregen.
Vanuit zijn huis in buurtschap Veldhunten stapte hij in zijn gestaag groeiende atelier, een aaneenschakeling bouwsels, die hij in de loop der jaren eigenhandig in zijn tuin heeft gecreëerd en vanaf de grond toe aangelegd. Het is een kunstwerk op zich en beslist een bezoek waard. Dat kan tijdens het Open Atelier op twee weekenden. Op zaterdagen en zondagen 27/28 augustus en 3/4 september van 13.00 tot 17.00 uur. De inrichting is nog grotendeels zoals het was toen Frans er nog werkte, volgens Maria. "Ik heb alleen wat materiaal aan de kant geschoven, zodat er looppaden ontstaan." Tijd om zelf een kijkje te nemen.
Wat meteen opvalt bij binnenkomst is de overweldigende hoeveelheid kunstwerken, die zijn uitgestald op verschillende niveaus; op de vloer, aan de muur en het plafond. Je kijkt je werkelijk de ogen uit. Berna Bonekamp kan lyrisch vertellen over de constructies en de werkwijze van de kunstenaar. "Hij zei over zichzelf: Ik ben heel bescheiden, maar de mensen weten niet hoe goed ik ben." Zijn atelier is een bonte verzameling werken, gekenmerkt door een grote verscheidenheid aan materiaal. Het toont de veelzijdigheid van de kunstenaar. Veel is niet wat het op het eerste oog lijkt. We bekijken creaties met figuurlijk en vaak ook letterlijk een dubbele bodem. Soms voorzien van handgeschreven notities van de maker. We lopen van veelkleurige reliëfs en materieschilderijen naar voorwerpen gecreëerd met paraffine. Beweging keert ook regelmatig terug in de uitgestalde kunst. 'Al deze ruimtes, dat ben ik', heeft hij op de muur geschreven.
In het prieel, één van de gebouwen die deel uitmaken van het atelier, is het hele plafond bekleed met honderden omgekeerde petflessen. Zijn werkplek is nog exact als bij zijn leven en je ziet hem bij wijze van spreken in zijn stoel denken en ontwerpen, altijd met karakteristieke pet, staart en baard.
Frans Venhorst was vanaf het begin lid van kunstenaarscollectief BREEKijzer in de regio en van kunstenaarsvereniging Groenendaal in Doetinchem. Hij exposeerde vaak, maar kon moeizaam rondkomen van de verkoop van zijn werk. Hij was bescheiden en beslist geen blaaskaak. Als bijverdienste deed de levenskunstenaar jarenlang in de zomermaanden evenementen aan. Daar verkocht hij vanuit zijn Duitse oldtimer-ambulance pannenkoeken. Tijdens zijn leven heeft Frans Venhorst nooit de erkenning gekregen, die hij beslist had verdiend. Maar wie weet? Voorbeelden genoeg van kunstenaars, die pas na hun dood de terechte waardering kregen. Het Open Atelier kan hier beslist aan bijdragen. Al het getoonde werk is in de verkoop.
Het Open Atelier als eerbetoon aan levenskunstenaar Frans Venhorst is op zaterdag 27/zondag 28 augustus en zaterdag 3/zondag 4 september van 13.00 tot 17.00 uur aan Hesterweg 3A in Veldhunten.
