De politiek is nog volop in discussie over krapte op de arbeidsmarkt en de oplossingen daarvoor. Foto: Tweede Kamer.
Kamer wil beloning 'meerwerkers', maar praktijk is weerbarstig
DEN HAAG - Terwijl Nederland te maken heeft met grote personeelstekorten, zoeken het kabinet en de Tweede Kamer naar mogelijke oplossingen. Er zijn verschillende ideeën over de aanpak van de arbeidsmarktkrapte, maar in de praktijk zijn er haken en ogen.
Schoolklassen worden naar huis gestuurd, treinen worden geschrapt uit de dienstregeling, horecagelegenheden beperken noodgedwongen hun openingstijden. Het zijn maar enkele voorbeelden van de gevolgen van personeelstekorten. Afgelopen donderdag kwamen ze ook in de Tweede Kamer voorbij, tijdens het debat over de krapte op de arbeidsmarkt. Dit voorjaar was er 1,43 vacature voor elke werkloze. Sindsdien is de werkloosheid weliswaar wat gestegen, maar er zijn nog steeds meer openstaande vacatures dan mensen om ze te vervullen. En dat in alle economische sectoren.
Voorlopig wil het kabinet de krapte vooral aanpakken met het stimuleren van innovaties in technologieën en processen, zodat er minder mensen nodig zijn voor hetzelfde werk. Daarnaast zet het in op scholing en het stimuleren van parttimers om meer uren te gaan werken.
Karien van Gennip, minister van Sociale Zaken, benadrukt dat de halvering van het aantal langdurig werklozen en de uitstroom uit de bijstand positieve ontwikkelingen zijn. Maar de keerzijde van de krapte is een oplopende werkdruk voor de werkenden, nog versterkt door ziekteverzuim, onder andere door de vergrijzing.
Volgens verschillende Tweede Kamerleden en -fracties is de belangrijkste maatregel die het kabinet kan nemen: veranderingen in het belastingstelsel en het toeslagenstelsel. Maar dat zit er voorlopig niet in: te ingewikkeld voor de toch al overbelaste Belastingdienst. De voorgestelde veranderingen beogen langer werken voor deeltijdwerkers aantrekkelijker te maken dan het nu is. Nu gaan zij er netto soms nauwelijks op vooruit als ze meer uren gaan werken, bijvoorbeeld doordat ze dan toeslagen (deels) moeten inleveren.
Van Gennip wijst erop dat het kabinet wel iets doet door de belastingen voor werkenden enigszins te verlagen. De kinderopvangtoeslag gaat flink veranderen, maar de sanering van het hele toeslagenstelsel vergt een langere adem. Niet alle deeltijdwerkers gaan er nauwelijks op vooruit als ze meer gaan werken, stelt ze. Er komt een online tool waarmee deeltijdwerkers kunnen uitrekenen hoeveel ze netto overhouden als ze meer uren gaan werken.
De voltijdbonus voor deeltijdwerkers die fulltime gaan werken, komt ook weer aan de orde. Die opperden de fractievoorzitters van VVD en D66 tijdens het debat over de rijksbegroting al. Zij werden toen gesteund door een ruime kamermeerderheid, maar nu komt met name het CDA daar deels op terug. Kamerlid Hilde Palland noemt het nu een "extra kerstbal" voor de Belastingdienst. Ze voorziet nu "afbakeningsproblemen". Bart Smals (VVD) vindt dat het ook een ‘meerurenbonus’ kan worden voor deeltijders die enkele uren meer gaan werken. Maar of de uitvoering voor de Belastingdienst daarmee eenvoudiger wordt?
Bart van Kent (SP) is ervan overtuigd dat er mensen bewust in deeltijd zijn gaan werken, juist om hun werk af te krijgen. Hij illustreert dit met een voorbeeld van een leerkracht die vier dagen is gaan werken om de vijfde dag het papierwerk af te handelen: "Anders moet dat ’s avonds of in het weekeinde."