Personeel centraal op Dag van het Kasteel

5 mei 2023, 11:54 Cultuur 's-Heerenberg

‘s-HEERENBERGH - De jaarlijkse Dag van het Kasteel, op tweede pinksterdag staat dit jaar in het teken van het personeel. De verhalen van deze belangrijke personen achter de schermen zijn vaak door de geschiedenis heen verdwenen en vergeten, maar zonder hen had een kasteel of buitenplaats vroeger nooit kunnen functioneren. Daarom zet Upstairs/Downstairs hen in de kijker.

De Dag van het Kasteel is een initiatief van de Nederlandse Kastelenstichting. Die hoopt daarmee het maatschappelijk draagvlak te vergroten, een van de voorwaarden voor behoud van de oude kastelen en buitenplaatsen. Ook in Kasteel Huis Bergh in ‘s-Heerenberg staat op maandag 29 mei het personeel van vroeger centraal. Tussen 12.30 en 16.30 uur kunnen bezoekers van alles over hen aan de weet komen.

Kasteel Huis Bergh
Kasteel Bergh werd vernoemd naar de oorspronkelijke eigenaren van dat kasteel: de heren van den Bergh. In dit Huys resideerden zij zeker sinds de twaalfde eeuw. Het geslacht werd in 1486 door de keizer van het Heilige Roomse Rijk in de gravenstand verheven. Ook het grote huisarchief getuigt van de macht en rijkdom van de graven van den Bergh.
In het archief is een overzicht gevonden van de ideale hofhouding, zoals het echtpaar graaf Willem IV van den Bergh (1536-1586) en gravin Maria van Nassau (1539-1599) die in 1560 voor ogen hadden. Door zijn prestigieuze huwelijk met de zuster van Willem van Oranje, had de standsbewuste graaf Willem IV zich in 1556 aan de Van Nassaus verbonden. Daar hoorde natuurlijk een flinke hofhouding bij.

Gaardenier
Er werd een kundige gaardenier aangetrokken. Hij moest een grootse pleziertuin realiseren, waarbij een overdekte kaatsbaan (1560) werd gebouwd. Bij de poort van de hoofdburcht stond de averste weecker of poirter. Ook de hofhouding werd aangepast. Dit hield in dat de graaf een kamerling, een jongen en een lakei voor zichzelf reserveerde. Er moest een predikant aan het hof komen die ook toezag op het onderwijs van de kinderen. Een keukenmeester (kok) kreeg de hulp van twee keukenjongens. Ook een bussenschutt werd aan de staf toegevoegd. Hij was belast met de zorg voor kanonnen en haakbussen. De gravin kreeg ‘joffers’, adellijke dames, als bedienden en verder kamermeisjes en vrouwen voor in het washuis. De muntmeester was verantwoordelijk voor de kwaliteit van de munten die in Bergh moesten worden geslagen.

Tachtigjarige Oorlog
Deze ideale hofhouding zou zo’n zestig personen tellen. Het personeelsbestand kon echter maar ten dele volgens deze opzet worden samengesteld. De ambitie om Huis Bergh uit te bouwen tot een hof ging namelijk verloren door het uitbreken van de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648). Graaf Willem stortte zich met zijn zwager Willem van Oranje in de strijd en moest Huis Bergh eind 1567 ontvluchten. In de tentoonstelling ‘1572: De opstand van Willem IV van den Bergh’ wordt de belangrijke rol van graaf Willem IV bij de geboorte van Nederland opnieuw verteld.
Anno 2023 is de ‘hofhouding’ volledig aangepast aan de museale en publieke functie die Huis Bergh nu heeft. Burggraaf, amtsluyden kamerheren, wachters, kamermaagden en gaardenier zijn vervangen door een staf met medewerkers en vrijwilligers zoals beheerders van de gebouwen en de collectie, gidsen, suppoosten, groenbeheerders en interieurverzorgers. Allen werken met grote inzet om een breed publiek optimaal van de nalatenschap van de graven van den Bergh te laten genieten.

Huis Bergh is op de Dag van het Kasteel geopend van 12.30 tot 16.30 uur. De entree bedraagt 13,50 euro voor volwassenen en 8,50 euro voor kinderen van 4 tot 12 jaar. Een gezinskaart kost 39 euro. MK-houders betalen voor deze speciale dag 5 euro toeslag. Meer info op de website of tel. 0314-661281.