Niets is minder waar

Vroeger, toen ik klein was, keken we thuis op vrijdag- en/of zaterdagavond graag naar spelprogramma’s op de televisie. Denk aan Loveletters met Linda de Mol en de Honeymoonquiz met Ron Brandsteder. Of Vijf tegen vijf met Willem Ruis! Mijn moeder zorgde voor allerlei lekkere hapjes, mijn vader voor de drank. Als kind kreeg ik dan een glaasje rosé ingeschonken: een scheutje frambozenranja met koud water en een klontje ijs.

Soms kan ik met weemoed terugdenken aan dergelijke quizzen, al kunnen we wel concluderen dat Linda een blijvertje is, want ook nu timmert ze nog aardig aan de weg met allerlei shows. Onlangs keek ik naar Ik hou van Holland, ook met Linda de Mol. Te gast was onder meer rapper Donnie, een - in mijn optiek - gezellige vent, ras-Amsterdammer en waar hij is, heerst plezier. Er wordt veel met hem gelachen, hij is guitig en hij heeft iets ondeugends, vind ik. Taalkundig is hem nog wel wat te leren, al vraag ik me af of hij daarvoor openstaat. Zo had hij het erover dat hij ‘nooit geen spelletjes doet’.
In dezen is er sprake van een dubbele ontkenning. Grammaticaal zijn dubbele ontkenningen niet correct. Bovendien zijn ze verwarrend. Dat komt omdat dubbel negatief elkaar opheft en zo positief wordt. Je zegt precies het tegenovergestelde als je een dubbele ontkenning gebruikt. Nooit geen is dus altijd.
Er zijn ook werkwoorden waar de ontkenning al in zit, bijvoorbeeld voorkómen (en niet vóórkomen, want dat betekent iets anders!). Zo hadden we ooit een minister van Verkeer en Waterstaat die zei, dat ze met een alcoholslot wilde voorkomen dat een auto niet start…
Letterlijk betekent dat dus, dat je er met een alcoholslot voor wilt zorgen dat een auto start.
De uitdrukking niets is minder waar is ook verwarrend. Zeg je bijvoorbeeld: ‘Meer mensen moeten gaan sporten, want dat is gezond! Niets is minder waar!’, dan betekent het, dat het wáár is. Sporten is inderdaad gezond.
Maar zou je zeggen: ‘Reizen met de trein is relaxter dan autorijden, niets is minder waar’, dan wordt het ingewikkelder. Het kan namelijk betekenen dat met de trein reizen inderdaad relaxter is, want je hoeft niet op het verkeer te letten, maar het kan ook betekenen dat het juist niet zo is, dat je liever in je autootje zit, warm en comfortabel met een lekker muziekje.

Dubbel ontkennen kun je dus maar beter niet doen! Nooit!