Je kennis gebruiken om te helpen

REGIO - Je vrijwillig inzetten voor een goed doel, een vereniging of een persoon die hulp of ondersteuning nodig heeft, geeft veel mensen voldoening. In deze en de komende drie edities lees je hun enthousiaste verhalen. Wat levert vrijwilligerswerk henzelf en anderen op? Deze week vertellen geschoolde vrijwilligers hoe ze mensen vaak wat langer ergens bij ondersteunen.

Door Karin van der Velden

Miranda ten Westenend waakt bij mensen in de laatste fase van hun leven. Soms als niemand anders dat doet, veel vaker om de familie even rust te geven. “De naasten zijn vaak 24 uur per dag bezig met iemand die terminaal ziek is. Dan komt er een moment dat het je zwaar valt. De vrijwilligers van Palliatieve Terminale Zorg Zuid-West Achterhoek nemen je dan de zorg even uit handen. Meestal ‘s nachts, dan kan de familie een paar uurtjes slapen. We komen ook wel overdag, zodat een naaste even weg kan, bijvoorbeeld om te sporten of ergens een kopje koffie te drinken.

“Degene die ziek is, ligt soms in diepe slaap, het gebeurt ook dat iemand nog nadrukkelijk aanwezig is. Dan is het gewoon gezellig en lachen we zo’n avond of nacht zelfs veel. Een andere keer heb je een diepgaand gesprek, wil de patiënt of een familielid zijn of haar verhaal kwijt. Dan ben je een luisterend oor. Wat we bespreken, blijft altijd onder ons. Soms is het stil, ik heb ook weleens de hele nacht iemands hand vastgehouden. We doen wat mensen zelf willen.

“We kunnen altijd een verpleegkundige bellen die zorg verleent. Iemand wat te drinken geven of even omdraaien kan ik nog wel zelf. Daarvoor heb je geen medische achtergrond nodig. Dat de familie ‘s morgens uit bed komt en zegt: ‘Wat heb ik lekker geslapen’, daar doe ik het dan voor. 

“Als we merken dat het einde nadert, halen we de familie erbij. Je kunt dat moment niet kiezen, het gebeurt wanneer het gebeurt. Het komt weleens voor dat de familie net te laat is.”

In Montferland zijn ongeveer zes mensen actief als vrijwilliger, in de hele Zuid-West Achterhoek zijn het er ruim twintig. “Je kunt als vrijwilliger ook iemand in Breedenbroek of Varsseveld begeleiden. Wie liever op de fiets naar iemand toegaat, kan in de buurt blijven.”

Miranda is lovend over de begeleiding. “Iedereen die dit vrijwilligerswerk wil doen, volgt acht avonden een introductiecursus. Daarna kun je elke maand deelnemen aan een bijeenkomst met de hele groep. Er zijn regelmatig cursussen, waar we vrijwilligers uit heel Nederland ontmoeten. We gaan met elkaar in gesprek, wisselen ervaringen uit en krijgen handvatten om het werk goed te doen. Sommige vrijwilligers doen het werk af en toe een halve dag, anderen een paar dagen in de week, dat bepaal je zelf. Als je niet kunt, zoekt de coördinator iemand anders. Ik ben dit vrijwilligerswerk gaan doen nadat ik zelf heb ervaren hoe fijn het is als iemand je even de zorg uit handen neemt.”

Mensen met een taalvraag kunnen een beroep doen op een taalcoach. Ada van Oorschot is een van de taalcoaches die in ‘s-Heerenberg in de bibliotheek actief zijn. “Een taalcoach wordt na een intakegesprek gekoppeld aan een taalvrager. “Er moet een klik zijn met degene die je begeleidt. De taalvragen zijn heel verschillend, de ene keer wil iemand wat meer weten over grammatica, een andere keer gaat het om hele praktische hulp. Het is ook vaak een manier om in contact te komen met Nederlanders. De vragen komen soms van mensen met een Nederlandse achtergrond, mij is verteld dat zij zich vaak schamen omdat ze de taal minder goed machtig zijn en daarom niet zo snel om hulp vragen. Meestal begeleid je iemand die uit het buitenland naar Nederland is gekomen. Veel Syriërs en Eritreeërs bijvoorbeeld en de laatste tijd mensen uit Soedan. Ik help nu een mijnheer uit China die al een aantal jaren hier woont en werkt, maar waar het Nederlands wat is weggezakt omdat hij het maar weinig spreekt. Dan merk je wel dat alles snel weer naar boven komt. Een vraag kan ook zijn dat iemand hulp wil bij het leren van theorie voor het rijbewijs of wil weten wat hij bij de dokter moet vragen. Je praat er dan samen over hoe het er bij de dokter aan toegaat.”

Voordat je als taalcoach aan de slag gaat, krijg je een training van vier dagdelen. Daar leer je wat je wel en niet moet doen: “Je moet bijvoorbeeld niet iets van mensen overnemen, ze moeten het allemaal zelf doen. Het is heel nadrukkelijk geen onderwijs, ervaring met lesgeven is dan ook niet nodig. Soms ga je te snel, je moet doorvragen om te weten of iemand het echt snapt. Dat leer je in die training. Je krijgt ideeën waarmee je zelf aan de slag kunt en hoort waar je informatie kunt vinden. Je zorgt er vervolgens voor dat je mensen op weg helpt. We krijgen hele goede ondersteuning, met name van Petra Frölich van Bibliotheek Montferland en Angélique van der Stelt van het Graafschap College. Als je met vragen zit, helpen ze je op een hele prettige manier. In de bibliotheek in ‘s-Heerenberg kunnen taalgevers en taalvragers elkaar elke donderdag ontmoeten. In de pauze behandelen we vaak gezamenlijk een item. We hebben het gehad over het drinkwaterstation en de molen in Zeddam en over het Kasteel en Stadsmuseum in ‘s-Heerenberg. 

“Je leert van dit vrijwilligerswerk zelf ook heel veel. Mensen die je helpt, komen dichter bij je te staan. Het zijn mensen van vlees en bloed die hier graag een toekomst willen opbouwen. Als je het wilt redden in onze samenleving, ben je erg afhankelijk van de beheersing van de taal.”

Ada is na haar pensionering vrijwilligerswerk gaan doen omdat ze graag zin wilde geven aan haar leven. Ze is begonnen met de Voorleesexpres, waar ze jonge kinderen voorleest” “Dan heb ik eens mensen van een andere leeftijd om me heen.”

Een financieel maatje brengt rust
De term schuldhulpmaatje vindt Tonny Heijmen-Huuskes niet zo prettig, zij gebruikt liever de term financieel maatje: “Ik hoop altijd dat mensen komen voordat ze schulden hebben.” Een financieel maatje helpt mensen die financieel vastlopen. “Gelukkig krijgt de gemeente nu al vroeg signalen dat mensen hun huur, energierekening of zorgverzekering niet betalen. Zij geven dat door aan Irene Veerbeek, de coördinator van Welcom die een vrijwilliger koppelt aan iemand met financiële problemen.

“In een eerste gesprek willen we zorgen voor rust en vertrouwen. We gaan open en eerlijk met elkaar om tafel. Kijken of er een klik is. Als die er om wat voor reden ook niet is, zoekt Irene naar een andere combinatie. Alles wat we bespreken, blijft binnen de vier muren. Daarna gaan we aan het werk om de financiële situatie helder te krijgen. Wat zijn inkomsten en wat kunnen we doen om die te verhogen? Heeft iemand misschien recht op toeslagen, kan er gebruikgemaakt worden van de Voedselbank of de Meedoenregeling? We kijken wat de uitgaven zijn en wat we kunnen doen om die te verlagen. Kan iemand bezuinigen op de vaste kosten van verzekering, televisie of energie? We maken mensen wegwijs in hun eigen uitgaven en kijken waar ze op kunnen bezuinigen. Wij zeggen niet waarop iemand moet bezuinigen, zorgen alleen dat iemand zelf inzicht krijgt. Mensen moeten zelf keuzes maken.”

Tonny begrijpt hoe moeilijk het is om alles op tafel te leggen. “Je moet je schaamte voorbij om te vertellen wat je aan rekeningen in de la hebt liggen. Een financieel maatje probeert betalingsregelingen te treffen. We willen juist voorkomen dat cliënten met problematische schulden te maken krijgen, want dan moeten we hen doorverwijzen naar Schuldhulpverlening.”

Toen Tonny nog als adviseur in het particuliere segment bij de Rabobank werkte, voerde ze al regelmatig gesprekken met mensen als er financiële problemen waren. Dat digitalisering het contact met mensen verminderde, maakte het werk minder leuk en Tonny besloot te stoppen. “Ik zocht een andere invulling en een collega wees me op de mogelijkheid om financieel maatje te worden. Ik heb een cursus gevolgd waarin we voorbeeldcases voorgelegd kregen. Je leert waar je informatie kunt vinden en hoe je regelingen aanvraagt. Het is heel fijn dat Irene Veerbeek de verbinding legt tussen ons en cliënten. We kunnen met haar schakelen als we zelf niet weten waar we moeten zijn. Vier keer per jaar hebben we overleg, waar we ervaringen uitwisselen en van elkaar leren. Ik volg ook landelijke e-learnings en lees wat er in de media voorbij komt. Bijvoorbeeld over de energietoeslagen.”

Tonny doet een oproep: “Meld je als je denkt dat je vastloopt. Hoe eerder hoe beter. Ik zie dat mensen blij zijn als ze hulp krijgen. Het geeft rust als je weet dat je er niet alleen voorstaat. Financiële stress is afschuwelijk.

“Het is fijn dat er zoveel vrijwilligers zijn, ook jonge mensen die nog werken. Ik dacht in een groep te komen met mensen die (vervroegd) met pensioen zijn gegaan. Voor mij was het makkelijk dat ik de weg wist in de financiële wereld. Nog veel belangrijker is dat je goed naar mensen kunt luisteren, zonder te oordelen en nieuwsgierig bent naar ontwikkelingen op financieel gebied.”

Lijkt het je leuk om via Vrijwilligerswerk Montferland aan de slag te gaan? Soms kun je met een uur per week al veel betekenen. Kijk voor meer info en aanmelden via de site van Welcom. Mailen kan ook: vrijwilligerswerk@welcommail.nl