Dialectee
Opinie“Nem now de fiets, woo’j alles met verkent – Dat völlen dat veur ‘t eerst de wei in rent – ‘t eerste tendje van ow zoon.” Een regel uit het Groot Barghs Dictee dat donderdag plaatsvond in het Gildegebouw in Zeddam. Nu moet u weten dat ik nooit dialect probeer te spreken. Ik ben bang dat ik afga als een gieter en, misschien belangrijker, dat mensen gaan denken dat ik denk dat ik er heel wat van kan. Ik weet zeker dat ik er heel weinig van kan en dus ga ik dat soort misverstanden liever uit de weg. Donderdagavond in het Gildehuis kon ik heel veilig mijn mond houden, luisteren en vooral schrijven. Dat was interessant en leerzaam. Ik had me afgevraagd: de spelling van het Nederlands is voorgeschreven door de Taalunie, zou er ook zoiets zijn voor het dialect van deze streek? Als de spelling niet vastligt, kun je moeilijk een dictee houden.
Het boeiende antwoord is: ja en nee. Er is een verzameling spellingregels, de WALD-spelling (Woordenboek Achterhoekse en Liemerse Dialecten). De Liemers onderscheidt zich bijvoorbeeld doordat bij het hele werkwoord de n achterwege blijft. ‘Lopen’ kan in Achterhoekse dialecten ‘loopn’ worden terwijl we in de Liemers ‘lope’ schrijven. Maar inleider Antoon Berentsen vertelde dat de precieze spelling anders dan in het Nederlands niet vastligt. De klank van woorden in dialecten verandert steeds; zulke veranderingen rollen als het ware over het land. De WALD-spelling legt vast hoe die klanken worden gespeld. Je moet dus vooral goed luisteren en opschrijven wat je hoort.
“Wil ‘n taal serieus genomme worre, zuch ‘t zich ‘n schrift,” zei Antoon Berentsen. Om een taal te kunnen schrijven, heb je spellingregels nodig, anders doet iedereen maar wat. De WALD-spelling bestaat inmiddels zo’n dertig jaar. Een reden om het Dictee te houden (nu voor de tweede keer) is het dialect zichtbaar en dus overdraagbaar te maken. Zelf kwam ik met 24 fouten op minder dan een A4’tje handschrift zowaar terecht in de middenmoot. Wie weet leer ik het ook nog eens spreken.
